सहानुभूती

 सहानुभूती म्हणजे इतरांच्या भावना समजून घेण्याची आणि सामायिक करण्याची क्षमता. हा एक अत्यावश्यक मानवी गुणधर्म आहे जो आपल्याला इतरांशी स खोल भावनिक पातळीवर जोडण्यास उपयुक्त ठरतो. सहानुभूती हीच आपल्याला इतर व्यक्तीच्या चष्म्यातून अथवा इतरांच्या डोळ्यांद्वारे जग पाहण्याची परवानगी देते. मजबूत नातेसंबंध निर्माण करणे, सामाजिक सौहार्द वाढवणे आणि समजूतदारपणा वाढवणे यासाठी सहानुभूती बाळगता येणे हे एक महत्त्वाचे कौशल्य आहे.

सहानुभूती केवळ वैयक्तिक नातेसंबंधातच नाही तर कामाच्या ठिकाणीही महत्त्वाची आहे. सहानुभूती दाखवणारे बॉस आणि लीडर्स हे अधिक प्रभावी असण्याची अधिक शक्यता असते. जेव्हा कर्मचार्‍यांना त्यांचे ऐकले गेलेय आणि समजले गेले आहे असे वाटते, तेव्हा ते उत्पादक आणि निष्ठावान वागण्याची अधिक शक्यता असते. सहानुभूतीमुळे व्यवस्थापकांना अधिक समावेशक कामाचे वातावरण तयार करण्याची संधी मिळते जिथे प्रत्येकाला स्व प्रतिष्ठा जपल्याचे जाणवते आणि कामाबद्दल आदर वाटतो.

पण सहानुभूतीचा सराव करणे थोडं अवघड आहे. दुसऱ्या व्यक्तीचा दृष्टिकोन खरोखर समजून घेण्यासाठी आपल्या स्वतःच्या विचारांना आणि दृष्टीकोनांना बाजूला ठेवणे अनेक लोकांसाठी आव्हानात्मक असते. सहानुभूती शिकण्यासाठी आधी सक्रियपणे ऐकणे ही कला शिकणे आवश्यक आहे, ज्यामध्ये केवळ कोणी काय बोलत आहे याकडेच लक्ष देणे नाही तर त्यांची देहबोली, आवाजाचा टोन आणि एकूण आचरण यावर देखील लक्ष देणे गरजेचे असते. यात त्या क्षणी मनाने उपस्थित राहणे आणि इतर व्यक्तीच्या अनुभवामध्ये खरा रस दाखवणे गरजेचे आहे.

सहानुभूतीचे विविध प्रकार आहेत. एक म्हणजे संज्ञानात्मक म्हणजे वैचारिक सहानुभूती, म्हणजे दुसर्‍याला कसे वाटते हे समजून घेण्याची क्षमता, तर भावनिक सहानुभूती म्हणजे दुसर्‍याला काय वाटते हे प्रत्यक्षात अनुभवण्याची क्षमता. दयाळू सहानुभूती म्हणजे वैचारिक आणि भावनिक सहानुभूती दोन्हीचे मिश्रण आहे. यात फक्त दुसऱ्याच्या वेदना समजून घेणे आणि जाणवणे नाही तर ते कमी करण्यासाठी कृती करणे देखील समाविष्ट आहे.

सहानुभूती हे एक शिकता येण्याजोगे कौशल्य आहे जे कालांतराने विकसित  केले जाऊ शकते आणि सुधारले जाऊ शकते. सहानुभूती जोपासण्याचा एक मार्ग म्हणजे सजगतेच्या पद्धती. सध्याच्या क्षणावर लक्ष केंद्रित करून आणि इतरांशी आपल्या परस्परसंवादात पूर्णपणे गुंतून, आपण त्यांच्या भावनिक स्थितींशी अधिक जुळवून घेऊ शकतो. सहानुभूतीचा सराव करण्याचा आणखी एक मार्ग म्हणजे विविध दृष्टीकोन आणि अनुभव शोधणे. स्वतःला वेगवेगळ्या संस्कृती, श्रद्धा आणि जीवनशैलीच्या  लोकांसमोर नेऊन आपण मानवी अनुभवाबद्दलची आपली समज वाढवू शकतो.

सहानुभूती हे एक महत्त्वपूर्ण कौशल्य आहे जे मजबूत नातेसंबंध निर्माण करण्यासाठी, सामाजिक सौहार्द वाढवण्यासाठी आणि समज वाढवण्यासाठी आवश्यक आहे.  हे एक कौशल्य कालांतराने विकसित आणि सुधारले जाऊ शकते. सहानुभूती विकसित करून, आपण अधिक संवेदनशील लोकांचे प्रेमळ आणि सहानुभूतीपूर्ण जग तयार करू शकतो ज्यात लोक एकमेकांबद्दल खरी काळजी करतील. अधिक प्रेमळपणे वागतील. आणि इतरांसोबत अधिक जीवनानंद लुटतील.