psychologist buddy

कॉग्निटिव्ह डीस्टॉरशन म्हणजे वैचारिक गफलती आपण विचार करताना अनेकदा काही वैचारिक चुका करत असतो. याला मानसोपचाराच्या भाषेत कॉग्निटिव्ह डीस्टॉरशन असे म्हणतात.  उदाहरणार्थ ओवरजनरलायझेशन म्हणजे अतिसमावेशीकरण :-  मानवी मन कसे काम करते हे लक्षात घेतले तर अति समावेशकता आपल्याला लगेच समजेल. माणसाचे मन अनेक ठिकाणी पॅटर्न पाहण्याचा प्रयत्न करत असते. एखाद्या घटनेतून किंवा अनुभवातून आपण जीवनाबद्दल एकंदरीत निष्कर्ष काढायला जातो.  या वैचारीक गफलती समजून घेणे गरजेचे आहे. एका उदहरणातून समजून घेऊ. अनेक लोकांना असे वाटते की, ग्रामीण भाषा  वापरणारा माणूस कमी बुद्धीचा असतो. अथवा कमी शिकलेला प्रत्येक माणूस कमी बुद्धीचा असतो.  खरे तर आपण आपल्या आजूबाजूला अनेक ग्रामीण माणसं उच्च पदांवर काम करताना पाहिलेली असतात अथवा अनेक कमी शिकलेली माणसे उत्तम व्यवसाय करताना पाहिलेली असतात. आणि हे दोन्ही आपल्याला अनेकदा पुरावे देत असतात परंतु परिस्थितीचा काही एक पैलू आपण दुर्लक्षित करत राहतो. आपल्या नकळत स्वीकारलेल्या दृष्टिकोनामुळे परिस्थितीचा हा पैलू आपल्याला पाहता येत नाही.  आपले अनुभव हे व्यक...

चिंतेचे आजार  भीती हा माणसाचा नैसर्गिक गुण आहे. जेव्हा आपण आदिमानव होतो तेव्हापासूनच आपण घाबरत असावं. मोठा आवाज झाला की घाबरणे हे अगदी लहान पासून मोठ्यांपर्यंत सर्वांचे आपोआपच होते. वाघासारखा प्राणी पाहून देखील आपोआप भीती वाटते. या भीतीने आपल्याला जिवंत ठेवण्यात खूप मोठा मोठे योगदान दिले आहे. समोरून मोठा ट्रक येत असताना धाडस करून रस्ता ओलांडायचे ठरवले तर त्या माणसाला आपण बावळट म्हणू. तेव्हा वास्तववादी भीती असायला हवी. पण आपल्या मेंदूला कधी घाबरायचे आणि कधी घाबरायचं नाही हे शिकवण एक कठीण टास्क आहे. प्रमाणाबाहेरची भीती चिंता घेऊन येते. सतत काळजी वाटणे, अस्वस्थ वाटणे, खूप जास्त विचार मनात येत राहणे, इत्यादी लक्षणे जनतेच्या चिंतेबाबत दिसून येतात. चिंतेचे आजार साधारणतः 30 टक्के लोकांना कधी ना कधी होऊन जातात. पण चिंतेचे एका वर्षातील एखाद्या समाजातील प्रमाण दहा टक्के इतके असते. हे प्रमाण बऱ्यापैकी जास्त आहे. याचा अर्थ चिंतेचे आजार समाजात सर्व दूर आढळतात. आपल्याला ते ओळखता येत नाहीत हा आपला दोष. मी काल अभ्यास करत असताना मला असे लक्षात आले की, लहानपणी समुपदेशन उपलब्ध असते आणि त्याबद्दल मला ...

2022 या वर्षात मी इगतपुरी मध्ये पोदार इंटरनॅशनल स्कूल मध्ये शालेय मानसशास्त्रज्ञ म्हणून काम करत होतो. तिथे इयत्ता सहावी मध्ये रितेश हा विद्यार्थी शिकत होता. हा विद्यार्थी वर्गात मोठ्या प्रमाणात दंगामस्ती करायचा. त्याची सखी बहीण दोन वर्ष पुढे शिकत होती. दोघेही विद्यार्थी बुद्धिमान होते हे मला त्यांच्याकडे पाहून कळत होते. परंतु रितेश हा मात्र बुद्धीने चांगला असला तरी वर्गात लक्ष देऊ शकत नसे. एका जागेवर बसून स्थिर चित्ताने अभ्यास करणे हा गुण त्याच्यात बिलकुल आढळत नव्हता. शिक्षकांना साहजिकच हा विद्यार्थी फार प्रिय नव्हता. शिक्षक त्याला वेगवेगळ्या पद्धतीने समजावण्याचा प्रयत्न करायचे. मी या विद्यार्थ्याच्या पालकांना मनोविकार तज्ञ व्यक्तीला भेटण्याचे सुचवले. परंतु आपल्या मुलाला काही विकार असेल असे पालकांना वाटत नव्हते. पालकांनी डॉक्टरकडे न जाण्याचा निर्णय घेतला. यावर्षी मात्र अजूनही पाल्यात सुधारणा होत नाही हे लक्षात येऊन पालकांनी डॉक्टरकडे जाण्याचा निर्णय घेतला. मोठी मुलगी हुशार आणि चुनचुनित होती. तिने इंटरनेटवरून याविषयीची माहिती गोळा करून पालकांना हा विषय समजावून सांगितला. आपल्या मुलाला अस...

थेरपी मधल्या काही गोष्टी अगदी सोप्या सोप्या वाटतात. सोप्या वाटलं तरी त्या संकल्पनांमध्ये सॉलिड दम असतो.  कार्ल रॉजर्स नावाचा एक नामांकित मानसशास्त्रज्ञ होऊन गेला. त्याची क्लायंट सेंटर्ड थेरपी ही पद्धत त्यानी विकसित केली. त्याच्या या पद्धतीला बऱ्याच मर्यादा देखील आहेत. साहजिकच आपण अभ्यासात असलेल्या सर्व संकल्पना मर्यादा असतात अशा याही संकल्पनेला आहेत.  हा रॉजर्स असं म्हणतो की, माणसाला जर पुरेसे पोषक वातावरण दिले तर माणूस स्वतःला विकसित करत नेतो. रॉजर्सचे म्हणणे असे की माणसे विश्वास ठेवण्यासारखी असतात आणि त्यांना स्वतःला समजून घेण्याचे काम जमू शकते. स्वतःला सकारात्मक दिशा देण्याची ताकद माणसांमध्ये असते. Empathy म्हणजे समानुभव  Unconditional Positive Regard म्हणजे बिनशर्त सकारात्मक विचार/ आदर Genuineness  म्हणजे विशुद्ध खरेपणा या गोष्टी समोरच्या व्यक्तीला स्वतःचा शोध घेत उपचारात्मक व्यक्तिमत्व बदल घडवून आणण्यास पुरेशा आणि गरजेच्या आहेत.  अनेकदा आपल्या अवतीभवती अनेक व्यक्ती अशा असतात ज्यांना मदतीची गरज असते. त्यांनी अनेकविध चुका केल्याने ते परिस्थितीच्या वेढ्यात अडक...

Once upon a time, in a fast paced town, lived a person named Vikas. Vikas had been struggling with depression for quite some time. Every day felt like a heavy burden, and the world seemed devoid of color and joy. One day, while searching for a way to heal, Vikas stumbled upon a psychotherapist Yogesh . With a warm smile and a compassionate demeanor, Mr. Yogesh  welcomed Vikas into their cozy office. Through weekly sessions, they began to uncover the layers of pain and negative thoughts that had taken root within Vikas's mind. He employed various therapeutic techniques, helping Vikas reframe his negative thought patterns and guiding him towards healthier coping mechanisms. They encouraged Vikas to express their feelings openly, creating a safe space for vulnerability and self-discovery. Over time, Vikas started to notice subtle shifts in his perspective. The darkness that once enveloped their life began to recede, replaced by glimmers of hope and moments of contentment. As the weeks...

मेंटल फिल्टरिंग हा वैचारिक गफलतीचा एक प्रकार आहे. मी स्वतः या विचार चुकीचा शिकार झालोय.  मेंटल फिल्टर हा फार गमतीशीर प्रकार आहे.  आपण लहानपणी अशी म्हण ऐकायचो की, ज्याला कावीळ झाली आहे त्याला जग पिवळं दिसणार. ही गोष्ट शत प्रतिशत खरी आहे. आपण ज्यावर विश्वास ठेवतो तश्या प्रकारे आपण मनात प्रतिमा तयार करून घेतो. आणि खरं वास्तव तपासण्याची तसदी घेत नाही. वास्तवापासून दूर अनेक विचार आपल्या मनात नाचतात. जसं की, समोरच्या व्यक्तीने मला तू आज छान दिसतेस असं म्हंटले की, आपण असा विचार करतो की, मला चांगलं वाटावं म्हणून म्हणत असणार किंवा माझ्या कडून काही हवे असेल. पण अनेकदा आपण छान दिसतोय यावर आपण विश्वास ठेवत नाही. आपल्याला असा सकारात्मक प्रतिसाद मिळाला की तो स्वीकारण्याचा निर्णय आपण जाणीवपूर्वक घ्यायला हवा.  आपण नेमके उलट करतो. सकारात्मक गोष्टी स्वीकारत नाही आणि नकारात्मक मात्र स्वीकारतो. कोणी आपल्यासोबत वाद केले तर आपण ते अगदी उत्तम लक्षात ठेवतो. आणि त्यावर धुस्फुसत राहतो आणि तोच मूड कॅरी करत राहतो.  नेमके याच्या उलट फिल्टर्स आपण वापरायला हवे.  मूड खराब करणाऱ्या घटना घडल्या...